Bài kiểm tra lái xe khi say rượu, còn được gọi là Bài kiểm tra mức độ tỉnh táo theo tiêu chuẩn hóa (SFST), là một loạt các bài kiểm tra mà cảnh sát tiến hành khi họ nghi ngờ một người lái xe bị say rượu. Mục đích chính của các xét nghiệm này là để đánh giá liệu nghi phạm có thể lái xe an toàn do rượu hoặc các loại ma túy khác hay không. Mặc dù các bài kiểm tra lái xe khi say rượu được sử dụng rộng rãi ở Mỹ nhưng độ chính xác và tính chủ quan của chúng đã gây ra nhiều tranh cãi.
Lái xe trong tình trạng suy nhược (DUI hoặc DWI) là hành vi lái xe dưới ảnh hưởng của rượu hoặc ma túy. Theo thống kê, tai nạn giao thông do lái xe khi say rượu khiến nước Mỹ thiệt hại khoảng 37 tỷ USD mỗi năm và trong giới trẻ, DUI đã trở thành một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Theo truyền thống, nồng độ cồn của người lái xe (BAC) được sử dụng để xác định xem người lái xe có say rượu hay không, nhưng làm thế nào để đo lường chính xác điều này có thể là một vấn đề hóc búa.
Sự phát triển của bài kiểm tra lái xe khi say rượu bắt đầu từ những năm 1970, khi Cục Quản lý An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia (NHTSA) tìm cách phát triển một bài kiểm tra tiêu chuẩn hóa để hỗ trợ cảnh sát đánh giá nghi phạm. Mặc dù các thử nghiệm này đã được chấp nhận nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi về cơ sở bằng chứng khoa học của chúng.
Mục đích của bài kiểm tra lái xe khi say rượu chủ yếu là để thiết lập "cơ sở hợp lý để bắt giữ". Điều này rất quan trọng trong việc hỗ trợ bằng chứng của bên công tố trước tòa. Tuy nhiên, tính chủ quan của việc kiểm tra và phán đoán của cơ quan thực thi pháp luật cũng đồng nghĩa với việc kết quả có thể bị ảnh hưởng.
Bài kiểm tra lái xe khi say rượu tiêu chuẩn hóa (SFST) bao gồm ba bài kiểm tra chính: Bài kiểm tra run khi nhìn ngang, Bài kiểm tra quay đầu và Bài kiểm tra đứng bằng một chân. Mặc dù các bài kiểm tra này đã được tiêu chuẩn hóa nhưng vẫn có những biến số trong quá trình triển khai.
Đây là cuộc kiểm tra đầu tiên do cơ quan thực thi pháp luật thực hiện và chủ yếu liên quan đến chuyển động mắt của nghi phạm. Những người thực thi pháp luật tìm kiếm các dấu hiệu liên quan đến độ mượt của ánh mắt và sự run rẩy rõ rệt. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy ngay cả những người hoàn toàn tỉnh táo cũng có thể bị đánh giá sai là say rượu trong các bài kiểm tra như vậy.
Bài kiểm tra này yêu cầu nghi phạm phải thực hiện chín bước trên một đường thẳng và phải tuân theo các hướng dẫn cụ thể. Các nhân viên thực thi pháp luật quan sát sự cân bằng và tuân thủ các hướng dẫn của nghi phạm. Điều đáng chú ý là bài kiểm tra này có thể không công bằng đối với người khuyết tật.
Nghi phạm phải đứng bằng một chân trong 30 giây để kiểm tra khả năng giữ thăng bằng và phối hợp. Giống như các bài kiểm tra khác, kết quả của bài kiểm tra này có thể bị nghi ngờ do nhiều yếu tố.
Độ chính xác của bài kiểm tra lái xe khi say rượu bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, chẳng hạn như đánh giá chủ quan của các nhân viên thực thi pháp luật và sai sót trong thiết kế của chính bài kiểm tra. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi không uống rượu, nhiều đối tượng vẫn bị đánh giá nhầm là say rượu vì nhiều lý do. Tình trạng này vô cùng bất công đối với những người lái xe thực sự vô tội.
Nghiên cứu cho thấy có nhiều nguyên nhân khiến đối tượng thi kém, bao gồm thể trạng, tuổi tác, thừa cân, v.v., có thể ảnh hưởng đến kết quả bài thi.
Ngoài ra, nhiều cơ quan thực thi pháp luật không thực hiện các bài kiểm tra này theo cách chuẩn hóa, điều đó có nghĩa là kết quả kiểm tra được diễn giải và xử lý khác nhau ngay cả trong những tình huống tương tự. Cho đến nay, cơ sở khoa học của những thử nghiệm này vẫn còn bị nghi ngờ và chưa được bình duyệt nghiêm ngặt.
Cuối cùng, làm thế nào để giải quyết những hạn chế của những thử nghiệm này và đảm bảo thực thi pháp luật công bằng có thể là vấn đề cấp bách trong hệ thống pháp luật tương lai?