Language
Country/Area
No result found
Bí ẩn của đường cong Kuznets: Tại sao phát triển kinh tế lại dẫn đến bất bình đẳng thu nhập?
Từ những năm 1950 và 1960, giả thuyết "đường cong Kuznets" do nhà kinh tế học Simon Kuznets đề xuất đã thu hút sự chú ý rộng rãi. Giả thuyết cho rằng khi nền kinh tế phát triển, các lực lượng thị trường sẽ làm tăng bất bình đẳng kinh tế trước rồi sau đó giảm bớt. Lý thuyết này cho rằng khi một quốc gia phát triển, bất bình đẳng thu nhập ban đầu sẽ tăng lên, sau đó bắt đầu giảm khi đạt đến một mức đầu vào nhất định, tạo thành đường cong hình chữ U ngược. Tuy nhiên, theo thời gian, ngày càng có nhiều dữ liệu cho thấy quá trình này không phải là một đường cong đơn giản mà là sự thay đổi giống như sóng.
Đường cong Kuznets cho thấy khi các quốc gia trải qua quá trình công nghiệp hóa, trọng tâm kinh tế sẽ chuyển dịch về phía các thành phố.
Trong giai đoạn đầu phát triển kinh tế, có nhiều cơ hội đầu tư bằng vốn, đồng thời, một lượng lớn lao động nông thôn giá rẻ đổ về thành phố, làm giảm tiền lương. Khi nền kinh tế phát triển, sự tích lũy vốn con người trở thành nguồn tăng trưởng chính, trong khi bất bình đẳng thu nhập thường làm giảm trình độ giáo dục vì người nghèo không có tiền để học hành, điều này cuối cùng hạn chế sự tăng trưởng bền vững của nền kinh tế.
Hơn nữa, Kuznets tin rằng khi một quốc gia trải qua quá trình cơ giới hóa nông nghiệp, khoảng cách thu nhập giữa khu vực thành thị và nông thôn sẽ ngày càng lớn. Trong tình hình này, nông dân di cư đến các thành phố để tìm kiếm mức lương cao hơn, dẫn đến giảm dân số nông thôn và tăng dân số thành thị, làm gia tăng thêm bất bình đẳng thu nhập.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối quan hệ phức tạp giữa bất bình đẳng thu nhập sau phát triển và nghèo đói.
Tuy nhiên, kể từ những năm 1960, bất bình đẳng thu nhập ở các nước phát triển thực sự đã gia tăng, khiến nhiều người nghi ngờ lý thuyết của Kuznets. Nhà kinh tế học người Pháp Thomas Piketty lập luận rằng sự suy giảm bất bình đẳng thu nhập trong nửa đầu thế kỷ 20 là do sự thiết lập lại của cải trong thời kỳ chiến tranh và cuộc Đại suy thoái, chứ không phải là quá trình kinh tế bình thường được Kuznets mô tả.
Bằng chứng phù hợp với đường cong Kuznets ngày càng khó nắm bắt, đặc biệt là khi đánh giá bất bình đẳng thu nhập giữa các quốc gia. Những người chỉ trích cho rằng sự xuất hiện của đường cong hình chữ U này không phải do quy luật phát triển kinh tế mà là do sự khác biệt về bối cảnh lịch sử và giai đoạn phát triển kinh tế giữa các quốc gia.
Theo nghiên cứu của Piketty, bất bình đẳng thu nhập ở một số quốc gia giàu có trong thế kỷ 21 đã vượt quá mức ghi nhận vào đầu thế kỷ 20.
Sự xuất hiện của phép màu kinh tế châu Á cũng thách thức tính hợp lệ của đường cong Kuznets. Tăng trưởng kinh tế nhanh chóng ở các quốc gia này không đi kèm với sự gia tăng bất bình đẳng thu nhập; ngược lại, tuổi thọ trung bình tiếp tục tăng và tỷ lệ đói nghèo đã giảm. Học giả Joseph Stiglitz chỉ ra rằng điều này là do các quốc gia này nhanh chóng tái đầu tư vào cải cách ruộng đất và giáo dục phổ cập, qua đó cải thiện mức sống của người dân thường.
Ngoài ra, nghiên cứu chỉ ra rằng khuôn khổ đường cong Kuznets có thể không còn phù hợp khi thảo luận về mối quan hệ giữa tự do hóa thương mại và bất bình đẳng. Kinh nghiệm của một số quốc gia cho thấy sự cởi mở trong thương mại có tác động khác nhau đến phân phối thu nhập và một số quốc gia thậm chí còn trải qua tình trạng bất bình đẳng lớn hơn.
Đường cong Kuznets về môi trường đặt ra một câu hỏi liên quan: Chất lượng môi trường thay đổi như thế nào khi nền kinh tế phát triển? Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng mối quan hệ giữa ô nhiễm và phát triển kinh tế là hình chữ U ngược, tức là trong giai đoạn đầu phát triển kinh tế, chất lượng môi trường suy giảm, nhưng khi thu nhập đạt đến một mức nhất định, chất lượng môi trường dần được cải thiện.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng các chỉ số môi trường như ô nhiễm không khí và chất lượng nước bị ảnh hưởng bởi tăng trưởng kinh tế, cho thấy xu hướng hình chữ U ngược.
Tuy nhiên, khả năng áp dụng Đường cong Kuznets về Môi trường cũng còn gây tranh cãi, đặc biệt liên quan đến ô nhiễm toàn cầu và bảo tồn đa dạng sinh học. Nhiều nhà phê bình chỉ ra rằng sự suy thoái môi trường khó có thể tóm tắt đơn giản bằng một đường cong, vì các vấn đề ô nhiễm do công nghiệp hóa gây ra có khả năng sẽ trở nên tồi tệ hơn trong tương lai.
Trong bối cảnh này, liệu lý thuyết về đường cong Kuznets có còn phù hợp với thực tế của những thay đổi kinh tế và xã hội toàn cầu hiện nay không? Khi tìm hiểu nguyên nhân gây ra bất bình đẳng thu nhập, chúng ta có nên xem xét lại khả năng áp dụng và hạn chế của giả định này không?
