Language
Country/Area
No result found
Mối quan hệ kỳ lạ giữa tăng trưởng kinh tế và phân phối thu nhập: Bạn có biết tỷ lệ Kuznets hoạt động như thế nào không?
Đường cong Kuznets lần đầu tiên được nhà kinh tế học Simon Kuznets đề xuất vào những năm 1950 và 1960. Giả thuyết của ông là khi nền kinh tế phát triển, các lực lượng thị trường ban đầu làm tăng bất bình đẳng rồi sau đó giảm bớt. Khi ngày càng có nhiều dữ liệu hơn, mặc dù giả thuyết ban đầu là hợp lệ, dữ liệu lại cho thấy sự biến động chứ không chỉ là những đường cong đơn giản.
Tăng trưởng kinh tế của Đài Loan từng rất đáng mơ ước và nhiều người dân được hưởng lợi rất nhiều từ quá trình này. Tuy nhiên, khi xem xét kỹ hơn, vấn đề liên quan chặt chẽ đến phân phối thu nhập lại là một vấn đề khó giải quyết. Điều này liên quan đến khái niệm về tỷ lệ Kuznets.
Tỷ lệ Kuznets là một công cụ để định lượng bất bình đẳng thu nhập bằng cách so sánh thu nhập của các hộ gia đình có thu nhập cao nhất với các hộ gia đình có thu nhập thấp nhất. Cụ thể, tỷ lệ 20% hộ gia đình có thu nhập cao nhất thường được so sánh với 20% hoặc 40% hộ gia đình có thu nhập thấp nhất. Những so sánh như vậy có thể tiết lộ sự bất bình đẳng thu nhập trong xã hội.
Khi nền kinh tế phát triển, sự tích lũy vốn con người sẽ trở thành nguồn tăng trưởng chính. Điều này có nghĩa là khi phát triển kinh tế bước sang giai đoạn mới, bất bình đẳng thu nhập có khả năng giảm trong khi trình độ giáo dục sẽ tăng lên.
Khi một quốc gia tiến hành công nghiệp hóa, đặc biệt là cơ giới hóa nông nghiệp, trung tâm kinh tế của quốc gia đó sẽ chuyển từ nông thôn ra thành thị. Nông dân di cư đến các thành phố để tìm kiếm cơ hội việc làm có thu nhập cao hơn, dẫn đến khoảng cách thu nhập rõ rệt giữa thành thị và nông thôn. Trong quá trình này, chủ doanh nghiệp có vốn thường có lãi, trong khi tiền lương của người lao động tăng chậm hơn, nghĩa là thu nhập của người lao động nông nghiệp có thể giảm. Sự thay đổi này phù hợp với lý thuyết của Kuznets, theo đó khi thu nhập bình quân đầu người tăng, bất bình đẳng thu nhập sẽ tăng lên rồi giảm xuống.
Tuy nhiên, theo thời gian, dữ liệu thực tế mà chúng ta thấy là những biến động khác nhau về bất bình đẳng thu nhập chứ không phải là đường cong Kuznets rõ ràng. Đặc biệt kể từ những năm 1960, bất bình đẳng tiếp tục gia tăng ở nhiều nước phát triển, trái ngược với những dự đoán trong quá khứ. Nhà kinh tế học Piketty chỉ ra rằng sự suy giảm bất bình đẳng thu nhập trong nửa đầu thế kỷ 20 là một hiện tượng nhất thời, chủ yếu là do sự mất mát của cải do chiến tranh và suy thoái kinh tế gây ra.
Khi thị trường thay đổi, hiệu quả của đường cong Kuznets đã bị đặt dấu hỏi. Các nhà phê bình chỉ ra rằng hình dạng chữ U của đường cong không phải là do quá trình phát triển của từng quốc gia mà là do sự khác biệt về mặt lịch sử giữa các quốc gia.
Đặc biệt, sự khác biệt giữa các nước có thu nhập trung bình và thu nhập cao làm phức tạp thêm việc giải thích đường cong Kuznets. Ở nhiều quốc gia Mỹ Latinh, tình trạng bất bình đẳng thu nhập vẫn ở mức cao trong lịch sử và các vấn đề phân phối thu nhập vẫn chưa được giải quyết ngay cả khi kinh tế tăng trưởng. Trong bối cảnh này, nghiên cứu sâu hơn cho thấy ngay cả phát triển kinh tế cũng không nhất thiết cải thiện được bất bình đẳng thu nhập.
Trong trường hợp phép màu kinh tế Đông Á, trái ngược với lý thuyết của Kuznets, sự tăng trưởng nhanh chóng của các quốc gia này không dẫn đến gia tăng bất bình đẳng thu nhập. Trên thực tế, tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của các quốc gia này, cùng với tuổi thọ tăng và giảm tình trạng nghèo đói nghiêm trọng, lại cho thấy một bức tranh khác.
Các học giả như Stiglitz đã chỉ ra rằng phép màu kinh tế Đông Á đạt được là nhờ tái đầu tư lợi nhuận ban đầu vào các chính sách như cải tạo đất, giáo dục phổ cập và chính sách công nghiệp.
Những biện pháp này không chỉ thúc đẩy năng suất chung mà còn dẫn đến một chu kỳ tăng trưởng kinh tế lành mạnh. Tính thực tiễn của đường cong Kuznets một lần nữa lại bị đặt câu hỏi: Liệu mọi tăng trưởng kinh tế có nhất thiết đi kèm với sự gia tăng bất bình đẳng thu nhập hay không? Có lẽ chúng ta nên đặt câu hỏi về những giả định mà lý thuyết này đưa ra.
Do đó, bản thân Kuznets đã bày tỏ mối quan ngại về đường cong của riêng mình, chỉ ra rằng tính dễ vỡ của dữ liệu và sự hiếm hoi của kinh nghiệm lịch sử khiến việc sử dụng nó như một lý thuyết phổ quát trở nên khó khăn. Từ góc độ lịch sử, cần phải suy nghĩ toàn diện hơn về mối quan hệ giữa phát triển và bất bình đẳng.
Khi chúng ta đang thảo luận về tăng trưởng kinh tế, liệu chúng ta có nên chú ý nhiều hơn đến vấn đề phân phối thu nhập đằng sau nó không? Có lẽ đây chính là chìa khóa quan trọng nhất để hiểu được toàn bộ quá trình tăng trưởng kinh tế?
