Language
Country/Area
No result found
Thí nghiệm Công xã nhân dân: Tại sao hệ thống này khiến nông dân mất đi bản sắc và tự do?
Vào cuối những năm 1950 và đầu những năm 1960, Trung Quốc đã trải qua một phong trào xã hội và kinh tế chưa từng có được gọi là Đại nhảy vọt. Đằng sau phong trào này là nỗ lực của Mao Trạch Đông, Chủ tịch Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), nhằm nhanh chóng biến một xã hội chủ yếu là nông nghiệp thành một quốc gia công nghiệp thông qua việc thành lập các công xã nhân dân. Tuy nhiên, kế hoạch lớn này đã gây ra cái chết của hàng triệu người và để lại những vết sẹo không thể xóa nhòa trong lịch sử Trung Quốc.
"Đại nhảy vọt là một thảm họa tốn kém, với những khoản đầu tư lớn nhưng lại tạo ra ít sản lượng dựa trên các nguyên tắc kinh tế vững chắc."
Trọng tâm của Đại nhảy vọt là Công xã nhân dân, một hình thức nông nghiệp tập thể mới nhằm mục đích tăng sản lượng nông nghiệp và công nghiệp thông qua tập thể hóa. Tuy nhiên, việc triển khai hệ thống này còn lâu mới đạt được hiệu quả lý tưởng. Nông nghiệp tư nhân bị cấm, bản sắc và quyền tự do của người nông dân bị tước đoạt, và cuối cùng họ trở thành công cụ của kế hoạch nhà nước.
Tập thể hóa và các biện pháp cưỡng chếTrong giai đoạn đầu của Đại nhảy vọt, Mao Trạch Đông đã thúc đẩy chính sách tập thể hóa cưỡng bức trên diện rộng. Nền nông nghiệp quy mô nhỏ bị bãi bỏ và nông dân buộc phải tham gia vào các hợp tác xã nhân dân, một hệ thống khiến hàng chục nghìn gia đình không có đất đai và phương tiện sinh sống bằng nông nghiệp. Áp lực giữa các quan chức địa phương và chính quyền trung ương nhằm đáp ứng hạn ngạch lương thực ngày càng cao đã dẫn đến tình trạng bóc lột nông dân, gây ra vô số ca tử vong vì đói.
“Việc xóa bỏ nền nông nghiệp tư nhân đã dẫn đến việc mất đi bản sắc của nông dân. Nông dân không còn là những nhà sản xuất tự chủ nữa mà là những công nhân vô danh dưới sự kiểm soát của nhà nước.”
Khi các chính sách được tăng cường, nông dân phải đối mặt với tình trạng mất cả bản sắc lẫn tự do. Ở nhiều nơi, các cuộc đấu tranh công khai đã nổ ra chống lại những người nông dân canh tác đất đai tư nhân, và áp lực xã hội cùng lao động cưỡng bức đã trở thành chuẩn mực. Mô hình nông nghiệp gia đình ban đầu đã được thay thế bằng mô hình nông nghiệp tập thể quy mô lớn. Cuộc sống của người nông dân bị hạn chế bởi các chính sách và họ dần mất đi quyền cơ bản được tham gia vào các hoạt động kinh tế tự do.
Năng suất giảm và suy thoái kinh tế
Mặc dù chính phủ Trung Quốc khi đó tuyên bố rằng các công xã nhân dân sẽ làm tăng năng suất nông nghiệp, nhưng các nghiên cứu sau đó cho thấy việc thực hiện tập thể hóa đã dẫn đến sự suy giảm đáng kể về năng suất. Vì nông dân không thể đạt được mức lợi nhuận hợp lý nên sản lượng nông nghiệp bị thiếu hụt nghiêm trọng và nạn đói bắt đầu xảy ra ở nhiều nơi.
"Trong lòng tham và sự vội vã của Đại nhảy vọt, nông dân không chỉ mất đi phương tiện sản xuất mà còn mất cả phẩm giá cuộc sống."
Trong bối cảnh tình hình ngày càng tồi tệ, các quan chức cấp cao đã tránh báo cáo sự thật về thảm họa vì sợ bị chính phủ trừng phạt nghiêm khắc. Khi phải đối mặt với hạn ngạch nghiêm ngặt, các quan chức địa phương đã chọn cách thổi phồng báo cáo và bịa đặt sản lượng ngũ cốc, dẫn đến cuộc khủng hoảng lương thực trên toàn quốc. Việc quản lý tập trung ngũ cốc đã gây áp lực cực lớn cho người nông dân trong khi không cho phép họ có bất kỳ cách nào để đảm bảo sinh kế của mình.
Ảnh hưởng xã hội và văn hóa
Ngoài sự tàn phá về kinh tế, Đại nhảy vọt còn tác động nghiêm trọng đến môi trường văn hóa ở các vùng nông thôn rộng lớn của Trung Quốc. Văn hóa truyền thống và tín ngưỡng tôn giáo bị đàn áp, các cuộc họp chính trị và hội nghị tuyên truyền thay thế các lễ hội và nghi lễ của nông dân. Trí tuệ và phong tục của thế hệ cũ đang dần bị lãng quên, và sự gắn kết xã hội đang phải chịu một đòn giáng nghiêm trọng.
"Khi chính sách tiến triển, nông dân không chỉ mất đi kế sinh nhai mà còn mất đi bản sắc là người thừa kế văn hóa."
Một loạt các cải cách xã hội, chẳng hạn như cải thiện địa vị của phụ nữ và chấm dứt những thói quen xấu, đã mang lại những thay đổi cho một số bộ phận của xã hội nông thôn, nhưng những thay đổi này thường khó duy trì dưới áp lực rất lớn. Hệ thống đăng ký hộ khẩu được thành lập năm 1956 càng hạn chế khả năng di chuyển của nông dân, ngăn cản họ thoát khỏi môi trường vật chất nghèo nàn của mình và cản trở hy vọng tìm kiếm điều kiện sống tốt hơn.
Suy ngẫm về những bài học lịch sử
Sau Đại nhảy vọt, xã hội Trung Quốc đã trải qua một thời gian dài điều chỉnh và tái thiết. Việc suy ngẫm về sự kiện lịch sử này không chỉ là sự nhìn lại quá khứ mà còn là lời cảnh báo cho tương lai. Mọi người bắt đầu nghĩ về cách tránh lặp lại những sai lầm tương tự và đánh mất đi tính nhân đạo và phẩm giá cơ bản nhất trong quá trình theo đuổi tiến bộ xã hội.
"Trong quá trình theo đuổi cải cách, chúng ta có nên xem xét lại các thiết kế thể chế đã khiến chúng ta mất đi bản sắc và tự do không?"
Cho đến ngày nay, những bài học từ Đại nhảy vọt vẫn còn đáng ghi nhớ. Liệu chúng ta có thể rút ra bài học từ những thảm kịch lịch sử này, trân trọng phẩm giá và quyền tự chủ của mỗi cá nhân, và tiến lên vững chắc và đàng hoàng hơn trong quá trình phát triển tương lai hay không?
