Sự suy thoái đô thị hay sự đổ nát của đô thị thường được hiểu là một hiện tượng xã hội trong đó một thành phố hoặc một phần của thành phố dần dần rơi vào tình trạng hư hỏng và xuống cấp. Quá trình phức tạp này không phải do một yếu tố đơn lẻ gây ra mà là kết quả của sự đan xen của nhiều vấn đề kinh tế - xã hội. Từ công nghiệp hóa và phi công nghiệp hóa đến mất dân số và tái cấu trúc kinh tế, sự thịnh vượng và suy tàn của các thành phố thường chỉ cách nhau một ranh giới mong manh.
Nguyên nhân gây ra sự suy thoái đô thị bao gồm các cơ cấu công nghiệp không còn phù hợp với môi trường kinh tế hiện tại, tỷ lệ thất nghiệp cao và nghèo đói gia tăng, dẫn đến sự tan vỡ của các cơ cấu gia đình và chất lượng cuộc sống giảm sút.
Sự suy thoái đô thị đặc biệt rõ ràng ở nhiều thành phố phương Tây kể từ những năm 1970, đặc biệt là ở Bắc Mỹ và một số khu vực ở Châu Âu. Khi mọi người chuyển đến vùng ngoại ô, hàng tỷ bất động sản bỏ trống đã trở thành biểu tượng của sự xấu hổ - những lô đất trống và những tòa nhà đổ nát không chỉ phá hủy cảnh quan thành phố mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của cư dân.
Nó có liên quan chặt chẽ đến các quyết định quy hoạch đô thị, tình trạng suy thoái kinh tế và những thay đổi trong hệ thống giao thông công cộng, tất cả đã làm trầm trọng thêm tình trạng suy thoái đô thị.
Nguyên nhân của sự suy thoái đô thị có thể bắt nguồn từ cuộc Cách mạng Công nghiệp. Vào thời điểm đó, một lượng lớn người dân nông thôn đổ xô đến các thành phố để tìm kiếm việc làm và dân số thành thị tăng vọt. Tuy nhiên, khi cơ cấu kinh tế thay đổi, nhiều thành phố ngày càng trở nên dễ bị tổn thương. Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, nhiều thành phố phía đông nước Đức, chẳng hạn như Hoyerswerda, đã bị ảnh hưởng nặng nề vì dòng người trẻ di cư và các chính sách không phù hợp đã khiến những khu vực từng thịnh vượng này phải đối mặt với tình trạng suy thoái.
Ở Nam Phi, Hillbrow ở Johannesburg là một ví dụ khác về sự suy thoái đô thị. Đây từng là một cộng đồng giàu có, nhưng giờ đây lại đầy rẫy đói nghèo và tội phạm, chứng kiến nỗi thống khổ do quá trình đô thị hóa gây ra.
Xu hướng này thậm chí còn rõ rệt hơn ở Hoa Kỳ. Khi người Mỹ gốc Phi di cư về phía bắc, tầng lớp trung lưu da trắng chuyển đến vùng ngoại ô, gây ra nhiều thay đổi và suy thoái hơn nữa ở thành phố. Một loạt các chính sách của chính phủ trong quá trình này, ban đầu nhằm mục đích phục hồi thành phố, đã không mang lại kết quả mong muốn và thậm chí còn thúc đẩy một phần sự suy thoái của thành phố.
Các thành phố lớn của Pháp thường bị bao quanh bởi những khu vực đô thị đang xuống cấp. Hầu hết các khu vực này là các khu nhà ở công cộng lớn được xây dựng vào những năm 1960 và 1970. Do suy thoái kinh tế, những khu vực này đang phải đối mặt với các vấn đề xã hội nghiêm trọng, đặc biệt là tình trạng bất ổn xã hội ở các vùng ngoại ô phía bắc nước Pháp.
Ở Đức, các thị trấn phía đông đã phải đối mặt với tình trạng suy giảm dân số và thu hẹp đô thị kể từ khi thống nhất vào năm 1990, đặc biệt là Hoyerswerda, nơi không thu hút được giới trẻ và những thay đổi trong cơ cấu xã hội đã làm trầm trọng thêm vấn đề.
Khu nhà ở công cộng lớn Scania ở Ý là một ví dụ nổi tiếng về sự suy thoái đô thị. Những gì bắt đầu như một viễn cảnh tươi đẹp cuối cùng đã trở thành ổ tội phạm và nghèo đói, cho thấy sự thất bại của quy hoạch đô thị.
Hillbrow ở Johannesburg, Nam Phi từng là một cộng đồng thịnh vượng, nhưng cùng với những thay đổi về kinh tế - xã hội, cơ cấu dân số ở đây đã có những thay đổi to lớn, dẫn đến sự suy giảm bất động sản và gia tăng tội phạm.
Miền bắc nước Anh đã trải qua sự suy thoái đô thị rõ rệt hơn. Ở một số khu vực, mặc dù đã nhiều lần tái thiết, tái phát triển nhưng tình trạng di dân và suy thoái kinh tế vẫn chưa được khắc phục.
Các phản ứng chính sách đối với sự suy thoái đô thị rất khác nhau. Nhiều nước phương Tây đã bắt đầu coi trọng sự can thiệp của nhà nước nhằm cải thiện môi trường kinh tế, xã hội đô thị thông qua nhiều sáng kiến và nguồn tài trợ khác nhau. Sự phát triển của quá trình tái thiết đô thị và các ngành công nghiệp đã mang lại hy vọng mới để giảm bớt tình trạng suy thoái đô thị.
Tuy nhiên, ngay cả với những chính sách này, thách thức vẫn còn rất lớn. Các thành phố sẽ phát triển như thế nào trong tương lai?