Trong Thế chiến II, khái niệm về an toàn bay đã thay đổi đáng kể. Khi tốc độ máy bay tăng lên, các phương pháp thoát hiểm truyền thống không còn đáp ứng được nhu cầu của phi công. Vào thời điểm này, ghế phóng đã ra đời và dần trở thành thiết bị quan trọng đảm bảo an toàn cho máy bay. Sự phát triển của ghế phóng không chỉ làm tăng cơ hội sống sót của phi công mà còn thay đổi toàn bộ cục diện chiến đấu trên không.
Ghế phóng sử dụng lực đẩy mạnh mẽ để cho phép phi công thoát khỏi máy bay và thoát ra thành công vào thời điểm nguy hiểm nhất
Năm 1940, Heinkel của Đức và SAAB của Thụy Điển đã độc lập phát triển thế hệ ghế phóng đầu tiên. Hầu hết các ghế này sử dụng khí nén làm lực đẩy và ban đầu được thiết kế để khắc phục khó khăn khi thoát hiểm do máy bay bị hư hỏng hoặc trục trặc. Trong các chuyến bay tốc độ cao, việc nhảy ra khỏi máy bay theo cách truyền thống thường không đảm bảo an toàn vì phi công có thể không thoát ra thành công do bị thương, mất kiểm soát hoặc thậm chí là nhiễu động. Do đó, sự ra đời của ghế phóng đã nhanh chóng biến sự lựa chọn sống còn thành phương tiện thoát hiểm tự động.
Năm 1942, máy bay chiến đấu đêm He 219 Uhu của Heinkel trở thành máy bay chiến đấu đầu tiên được trang bị ghế phóng, giúp tăng đáng kể cơ hội sống sót của phi công. Thiết kế của ghế phóng đã dần hoàn thiện và sau nhiều thử nghiệm, nó đảm bảo phi công có thể thoát hiểm an toàn ở tốc độ cao và độ cao lớn. Ngay cả trong thời Chiến tranh Lạnh, công nghệ ghế phóng vẫn tiếp tục phát triển khi hiệu suất của máy bay được cải thiện hơn nữa.
"Chuyến bay thử nghiệm thành công của ghế phóng đã hoàn toàn thay đổi cách phi công thoát hiểm."
Việc thoát hiểm bằng tay ngày càng trở nên khó khăn hơn khi tốc độ bay tăng lên, khiến Không quân Lục quân Hoa Kỳ và Martin-Baker của Vương quốc Anh bắt đầu một loạt các nghiên cứu về ghế phóng. Sau khi Thế chiến II kết thúc, khi các cuộc đua ngày càng gia tăng, ghế phóng đã trở thành trang bị tiêu chuẩn trên máy bay quân sự. Ví dụ, vào năm 1958, _convAIR F-102 Delta Dagger_ lần đầu tiên sử dụng công nghệ ghế phóng đẩy bằng tên lửa, cho phép đưa phi công lên độ cao an toàn một cách hiệu quả.
Ngoài việc mang lại sự an toàn tốt hơn cho phi công, việc tối ưu hóa thiết kế ghế phóng còn làm tăng tỷ lệ thành công của các nhiệm vụ cứu hộ. Vào những năm 1960, Không quân và Hải quân Hoa Kỳ đã cân nhắc thêm về nguy cơ phi công gặp rắc rối ở khu vực thù địch và bắt đầu phát triển các hệ thống thoát hiểm và cứu hộ tự động có thể đưa phi công đến nơi an toàn sau khi phóng ra ngoài, giúp giảm nguy cơ bị bắt hoặc tử vong do tai nạn.
"Sự tiến bộ của ghế phóng thực sự là một cuộc cách mạng về an toàn bay, giúp tăng đáng kể tỷ lệ sống sót của phi công."
Mặc dù công nghệ ghế phóng ngày càng tinh vi, nhưng hoạt động của nó vẫn chưa hoàn toàn an toàn trong những tình huống khắc nghiệt. Ngay cả với ghế phóng hiện đại, phi công vẫn có thể phải chịu gia tốc lên tới 14g trong quá trình phóng, đây là thách thức đối với cấu trúc cơ thể. Do đó, nhiều công ty tiếp tục cải tiến thiết kế, vật liệu và nguyên lý hoạt động của ghế phóng nhằm giảm thương tích cho phi công.
Về mặt kỹ thuật, sự ra đời của ghế phóng zero-zero đã lấp đầy thêm khoảng trống trong hệ thống phóng truyền thống ở độ cao thấp và tốc độ thấp, đảm bảo phi công có thể sơ tán an toàn trong các vụ tai nạn trên mặt đất. Sự thành công của công nghệ này đã cho phép các máy bay chiến đấu hiện tại được trang bị ghế phóng có thể đảm bảo an toàn cho phi công trong khi cất cánh hoặc thậm chí khi đứng yên.
“Thiết kế ghế phóng không chỉ giới hạn ở máy bay. Một số phương tiện đặc biệt và phương tiện vũ trụ cũng đang bắt đầu áp dụng công nghệ này.”
Ngày nay, khái niệm ghế phóng đã được mở rộng sang một số loại máy bay và máy bay chiến đấu khác, thậm chí ghế phóng còn được lắp đặt trên một số máy bay trực thăng. Có thể thấy rằng sự phát triển của ghế phóng trong Thế chiến II đã có tác động sâu sắc đến an toàn bay và trở thành nền tảng của công nghệ hàng không hiện đại.
Tuy nhiên, với sự tiến bộ của công nghệ, thiết kế ghế phóng có thể cải thiện hơn nữa tính an toàn của máy bay và bảo vệ tính mạng của phi công trong thời điểm khủng hoảng như thế nào?